Kişilik Bölünmesi (Çoğul Kişilik) Nasıl Gerçekleşir?

Kişilik bölünmesi nasıl karakterize olur? Kişilik bölünmesinin işleyişi nasıldır, neden en çok çocukları etkisi altına alır? Gözlenen semptomlar nelerdir ve nasıl tedavi edilir?

“Disosiyatif kimlik bozukluğu” olarak da adlandırılan kişilik bölünmesi, çeşitli türlerde gözlenebilmektedir. Bu psikolojik hastalığın tanısının konduğu kişilerde, birbirinden bağımsız davranan birden fazla kişilik gün yüzüne çıkmaktadır. Özellikle 10 yaş altı çocuklarda cinsel istismar ya da şiddet gibi travmatik durumlar yaşandığında zihin bu acı durumla baş edebilmek için yollar arar ve bütünlüğü parçalama yoluna girer. Böylelikle kişilik bölünmesi gerçekleşir.

Geçmişte yaşanan travmatik süreçlerin zihinde yarattığı bölünmeler dışında; merkezi sinir sistemi bozuklukları, çeşitli beyin hastalıkları gibi fizyolojik etmenler de kişilik bölünmesinin görülmesine sebep olabilmektedir. Travma ya da hastalık gibi olayların olmadığı durumlarda bu kişilik bölünmesi yine yaşanıyorsa, o halde kişinin bazı dış etkilerle ( örneğin medya ya da çeşitli hipnoz-ikna yöntemleri) bilinçaltında yeni yorumlama ve inanç ajanları gelişebilir ve kişilik bölünmesine sebep olabilir.

Kişilik Bölünmeleri Neden En Çok Çocukları Etkisi Altına Almaktadır?

Bilinçaltında yerleşmiş inançlar; öğretilerin ve tecrübelerin bütünlük kurması ile sağlanmaktadır ve bu inançlar, gelen etkilere duygusal ya da davranışsal olarak ne tip tepkiler verileceğini belirler.   Yaşanılan fazla tecrübe olmadığından dolayı çocukların bilinçaltında belirgin bir koruma ajanı, yani oturmuş bir inanç sistemi bulunmaz. Zihin bu çağlarda yaşanan travmatik olayları nasıl karşılayacağını, kendisini nasıl koruma altına alabileceğini bilemediğinden travmatik ajanlar zihni tahribata uğratır.

Bilinçaltı, bu şiddetli etkiyi hafifletmek ya da bu etkiden korunmak adına ekstrem bazı çarelere girişir. Bu çareler ise çoğunlukla çocuğun genetik yapısındaki eğilimler hesaba katılarak yapılır. Zamanında fark edilmez ve tedavi edilmezse ileri çağlarda içinden çıkılmaz bir hal alabilir. Kişisine göre değişmekle birlikte kişilik bölünmesi, korunmasız haldeki zihnin bulduğu ekstrem çarelerden birisidir.

Kişilik Bölünmesinin İşleyişi Nasıldır?

Kişinin kendi benliği “ev sahibi” olarak tanımlanır. Kendi benliği dışındakiler ise “alter” benliklerdir. Kişilik geçişleri kontrol altında değildir, hiç olmadık zamanlarda kişiler mevcut diğer benliğine bürünebilmektedir. Bu benlikler birbirlerinden bağımsızdır ve birbirlerinin yaşadıkları duyguları hissetmezler. Kişiliklerden birisi çok üzgün anlar yaşarken bir diğeri çok mutlu olabilir. Bu zamanlara kadarki disosiyatif kimlik bozukluğu ile ilgili araştırmalarda bir kişinin benliğinde ortalama 10 farklı kişilik belirlenmiştir.  Oluşan bu kişilikler çok farklı ırklarda, karakterlerde hatta cinsiyetlerde olabilmektedir.

“Ev sahibi” kişiliği orijinal ve baskın kişilik olmasına karşın orijinal kişilik kadar baskın özellikler gösteren “alter” kişilikler de vardır. Hangi kişiliğin ev sahibi, hangi kişiliğin alter kişilik olabileceği, genellikle yakınlarının hasta hakkında verdiği kişisel bilgilerle anlaşılmaktadır. “Ev sahibi” kişilik tespit edildiği zaman, diğer kişiliklerle entegrasyon (bütünleme) sağlama aşamasına adım atılabilmektedir.

Terapi süresince daha önce karşılaşılmayan yeni kişilikler keşfedilebilir. Bu kişilikler genellikle alter kadar belirgin olmayıp, genellikle karakterleri olumlu ya da olumsuz yönlendiren körükleyici kişilikler olmaktadır ( kötü şeyler yapmaktan korumak ya da intihara ve saldırganlığa yöneltmek gibi)

Kişilik geçişlerinin zamanları belli değildir;  geçişler çok sık ya da çok seyrek olabilmektedir.

Disosiyatif Bozukluklarda Gözlenen Semptomlar Nelerdir?

Şiddetli baş ağrıları (Özellikle kişilik geçişlerinde şiddetlendiği açıklanmıştır.)

Saldırgan davranışlar

Ani duygu değişimleri

Daha önce yapılan şeyi hiç yapmamış gibi farklı bir ruh haliyle yoluna devam etme

Depresif yakınmalar

Kas ağrıları

Yeme bozuklukları

Madde kullanımları

Self mutilasyon ( kişinin kendisine ölümcül olmayacak şekilde zararlar vermesi)

Kişilik Bölünmesi (Çoğul Kişilik) Nasıl Tedavi Edilir?

Kişilik bölünmesi durumu genellikle tek başına ilaç tedavisi ile sonuç almamaktadır. Seratonin içerikli çeşitli antidepresanlar kullanılsa da bunun verdiği sonuç geçici olmaktadır. Bunun üstesinden gelebilecek bir uzman eşliğinde terapiler ile sonuç alınabilmektedir. Bu kritik bir psikolojik hastalıktır, doğru doktoru bulmak çok önemlidir. İlk tedavi süreci diğer süreçlerin seyrini belirlemektedir.

Doktorun hasta ailesi ile yardımlaşma içerisinde olması; gerçek kişiliğin bulunması ve bu kişilik bölünmesinin kaynağının belirlenmesi için çok önemlidir. Doktor tüm kişilikleri tespit ederek bu kişilikleri bütünler ve geçmişte yaşanılanları irdeleyerek; orjinal benliği kabullenme sürecine girdirip, geçmişteki travmaya karşı bilinçaltında doğru bir korunak oluşturur. Kişilik bölünmesi ile paralel olarak başka psikolojik rahatsızlıklar varsa bunlara yönelik ilaç tedavileri de uygulanabilmektedir.