Nesne Çizimi ve Oran-Orantı

Oran; nesnelerin birbiriyle olan ilişkisi, nesnenin eni ile boyu arasındaki farktır. İki veya daha fazla oranın eşitliğine ise orantı denir. Oran ve orantı bazen nesnenin kendi içindeki parçalarının birbiriyle, bazen de çevresindeki diğer nesnelerle kıyaslanmasıyla elde edilir.

Örneğin; insan figürü çizerken sıklıkla „bir baş‟ ölçü birimi olarak kullanılabilir. Böylece kullanılan ölçü birimiyle figür orantılı olarak çizilmiş olur. Ayrıca figürün yanında bir de merdiven olduğunu varsayalım. Bu defa figür ve merdiven arasındaki oran ve orantıyı kurabilmek için belirlenen „ölçü‟ birimi kullanılarak çizim yapılır.

Böyle bir çizimde (en az iki nesnenin olduğu) başlangıçta hangi ölçü birimi kullanıldıysa (baş, el vb.) çizimin bitimine kadar aynı ölçü birimi kullanılmalıdır.

Oran ve orantının ne kadar önemli olduğunu vurgulamak için günlük yayamdan örnekler verilebilir. Günlük yaşamda “orantısız vücut” ifadesi bir tür „ölçü problemi‟ karşısında kullanılır. Yani “bacak boyu kısa”, “omuzları dar”, “elleri küçük”, vb. ifadeleri bedenin parçalarının bedenin bütününe olan orantısızlığını vurgulamak için kullanılır.

Biçimi ışık ortaya çıkartır. Ton değerlendirilmesi ışığın geliş yönüne göre yapılmalıdır.

Çizimi kolaylaştırabilmek ve nesnel doğruluğunu sağlayabilmek için öncelikle nesneler perspektif kurallarına göre geometrik bir form olarak algılanmalı ve çizilmelidir. Resimde seçilecek herhangi bir parça, örneğin “biber sapı” ölçü birimi olarak kullanılabilir. Ölçü biriminin yardımıyla her nesnenin önce kendi içinde oranı kurulmalıdır. Daha sonra nesnelerin birbirlerine olan orantıları belirlenir. Yatay ve dikey akslar kullanılarak birbirleriyle ilişkileri kurularak yüzey üzerindeki konumları belirlenir.

En son olarak nesneler üzerindeki ışık ve gölge çalışılır. Nesnelere gerçeklik duygusunu, perspektif ve ışık-gölge verir. Bu nedenle ışık-gölge çalışırken objenin formu göz önüne alınmalıdır. Obje yumuşak ve yuvarlak çizgiler taşıyorsa ışık-gölge çalışırken sağa-sola, yukarı-aşağı eğimli çizgiler kullanılmalıdır.

Çizim yaparken ölçü almaktan sıkılmayın; ölçü almadan çalışabilmek için iyi bir göz eğitimi gereklidir. İyi bir göz eğitiminin ise çevrenizdeki her nesneye ve ayrıntılarına ilk kez görüyormuş gibi özenle bakmaktan geçtiğini unutmayın.

Günlük yaşamda en sık karşılaştığınız nesnenin imgesel resmini çizin. Çizimi tamamladıktan sonra nesne ile çiziminizi karşılaştırınız. İki çizim arasında gözle görülür bir fark yoksa çizimini yaptığınız nesneyi yeteri kadar tanıdığınızı görebilirsiniz.

Bilgilerimizi bir başka örnek üzerinde tekrar edelim: Modelden çizim yapmaya başlamadan önce, nesne bir süre ilk kez görülüyormuş gibi incelenmelidir. Eni, boyu, derinliği ve detayları incelenir.

Nesne, perspektif kurallarına göre basit bir geometrik olarak çizilir. Modelden çizim yaparken nesneye ait bir öge “bir çekirdek” ölçü birimi olarak kullanılabilir.

Varsa çevresindeki diğer nesneler ile kıyaslanarak elde edilen orana göre çizilir. Kıyaslanacak nesne yoksa kendi içindeki parçalar arasındaki oran kullanılarak çizimi yapılır. Geometrik form içine, oran ve orantısına göre yerleştirilen nesnenin detaylarına dikkat edilerek çizimi yapılır.

Işık-gölge çalışırken açık renkli bal kabağı üzerindeki gölgelerin siyah tonlarda olamayacağı unutulmamalıdır.

Nesneye hacim kazandırmak için ışık almayan alanlarda çizgiler koyu ve kalın, ışık alan alanlarda ise çizgiler ince ve açık tonlarda kullanılmalıdır. Işık-gölge objenin formuna göre çalışılmalıdır. Düz ve köşeli formlarda düz çizgilerle, yuvarlak formlarda ise eğimli çizgilerle hacim etkisi verilmelidir. Işık-gölge çalışırken nesnenin yapısının rengi ile uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.

„Nesneleri derinlemesine bilmek isterseniz ayrıntıları çalışın. ‟

Leonardo da Vinci

Çizimi yapılacak nesneler uzun süre incelendikten sonra ve detaylarına dikkat ederek tekrar tekrar çizilmelidir. Ancak bu tekrar çizimler nesneleri tanımak için yapılır.

Tekrar edilen çizimlerden sonra nesne yeteri kadar tanındığında, artık imgesel olarak çalışılabilir. İmgesel olarak çalışılan resmi, modelden çalışılan resim ile karşılaştırın. Çizimin farklılaştığı yerlere dikkat edin. Yanlış çizilen yerleri hafızanıza yerleştirinceye kadar çizimi tekrar edin.

Farklı yoğunlukta ve farklı açılardan ışık alan nesneler uzun süre incelenmelidir. Çizim aşamasında nesne üzerindeki ışık, maddenin (metal, cam, kumaş, ahşap, vb.) yapısına uygun olarak ifade edilmelidir. Çünkü aynı ışık altındaki cam, ahşap, kumaş ve metal parlak ve mat ışığı farklı yansıtır. Her madde üzerindeki ışık model karşısında tekrar tekrar çalışıldıktan sonra imgesel çizime geçilmelidir.

İMGESEL KOMPOZİSYON ÇİZİMİ 213GIM312 Ankara, 2012