KOMPOZİSYONUN ÖGELERİ
KOMPOZİSYONUN ÖGELERİ

Kompozisyonun Öğeleri

Tasarımın elemanları olan nokta, çizgi, renk, doku vb. kompozisyonun ögeleri; yön, ölçü, aralık, zemin-biçim ilişkisine göre tasarı ilkelerine uygun olarak düzenlenirler.

Yön

Sağa, sola, yukarıya, aşağıya, öne, geriye, çapraz giden çizgi ve yüzeyler yön oluşturur. Yön, mekânda ya da yüzeyde hareket hissi verir. Yönler paralel ve birbirini kesen biçimlerde olur. Paralel yönler monotonluk; yatay yönler durgunluk; dikey, çapraz, eğik ve birbirini kesen yönler hareket hissi verir.

Ölçü

Doğada her şeyin belli bir ölçüsü vardır. Ölçüler birbiriyle karşılaştırıldığında büyüklük-küçüklük, incelik-kalınlık, uzunluk-kısalıkları ile ilgili zihinde bir algı oluşur. Ölçüdeki eşitlik sıkıcı olabilir. Bu nedenle kompozisyonda ölçü farklılığına yer verilmelidir. Kompozisyonu oluşturan ögeler arasındaki farklı ama uyumlu oranlar, bütünlük oluşturur. Ayrıca küçük ölçülerin uzaklık, büyük ölçülerin yakınlık hissi uyandırması nedeniyle kompozisyonda derinlik etkisi (perspektif etki) elde edilmiş olur.

Aralık / Espas / Boşluk

Tasarımda şekil ya da formların arasında kalan mesafe veya alana aralık / espas / boşluk denir. Temel tasarımda kullanılan doluluk kavramı; form, biçim ya da şekilleri kapsar. Espas, doluluğun karşıtı olup anlamlı boşluktur. Kompozisyon oluşturmada etkili rol oynar.

Kompozisyonda aralık,

● Gözü dinlendirir ve tasarımı monotonluktan kurtarır.
● Derinlik ve mekân oluşturmada etkilidir.
● Kontrast sağlar ve vurguyu artırır.
● Tasarımda dengeyi oluşturur.

Zemin-Biçim İlişkisi

Tasarımda var olan arka plana fon ya da zemin denir. Zemin-biçim ilişkisi, kullanım şekline göre görsel algıyı etkiler. Örneğin, açık tonlu zemin üzerinde bulunan şekillerin algılanabilmesi için şeklin koyu tonlu olması gerekir. Koyu tonlar, açık tonlu bir zeminde olduğundan daha koyu algılanırken koyu tonlu zeminde daha açık tonda algılanırlar.